Δαμάστα

Η Δαμάστα έχει υψόμετρο 422 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Η θέση του είναι στο 27ο χλμ. της κεντρικής αρτηρίας προς Ρέθυμνο. Είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στις βόρειες πλαγιές του υψώματος Κοίτη (υψ. 729 μ.) στο ορεινό συγκρότημα του Ψηλορείτη.

Η ονομασία προέρχεται, κατά τον ιστορικό Νικόλαο Πλάτωνα, από το Δα Μα= Μήτηρ Γη. Η Μητέρα Γη ήταν προελληνική θεότητα.

Η Δαμάστα, αναφέρεται το 1583 στην απογραφή του Καστροφύλακα αναφέρεται Damasta με 338 κατοίκους. Εμβληματικότερη στιγμή στη νεότερη ιστορία του τόπου αναφέρεται κατά την περίοδο της Ναζιστικής Κατοχής με τους κατοίκους  να οργανώνονται άμεσα την Εθνική Αντίσταση συμβάλλοντας καθοριστικά στο ιστορικό Σαμποτάζ- ενέδρα της Δαμάστας εναντίον των Γερμανικών στρατευμάτων. Η Δαμάστα πλήρωσε βαρύ φόρο αντίστασης και  καταστράφηκε από τους Γερμανούς ενώ 37 κάτοικοι εκτελέστηκαν στη θέση Κερατίδι. Εκεί βρίσκεται το μνημείο με τα ονόματα των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς κατά τη ναζιστική Κατοχή.

Είναι χωριό με 305 κατοίκους (με βάση την εθνική απογραφή του 2011) και οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τη μελισσοκομία. Εκτός από μέλι παράγονται και κτηνοτροφικά προϊόντα. Ονομαστά είναι και τα καρπούζια της Δαμάστας. Στα δυτικά του χωριού βρίσκεται ο Κάμπος, εύφορη περιοχή, όπου παράγονται επιτραπέζια σταφύλια, σταφίδα και κηπευτικά. Το χωριό υδρεύεται από πηγή που βρίσκεται στη θέση Πλατάνι του υψώματος Βασιλικό.

Η παλαιότερη εκκλησία είναι η δίκλιτη του Αγίου Νικολάου και της Παναγίας, χτισμένη επί ενετοκρατίας, με πολλά στοιχεία της ενετικής αρχιτεκτονικής στη μορφή και στη διαρρύθμισή της. Η άλλη παλιά εκκλησία του χωριού είναι των Αγίων Γεωργίου και Δημητρίου. Είναι άγνωστο πότε χτίστηκε, το τέμπλο της όμως είναι του 1795. Ανακαινίστηκε το 1894. Κάτω από την εκκλησία των Αγίων Γεωργίου και Δημητρίου, ο τοπικός πολιτιστικός σύλλογος έχει δημιουργήσει λαογραφικό μουσείο. Ιδιαίτερου, ενδιαφέροντος και φυσικού κάλλους χαρακτηρίζεται  μια περιοχή με κουκουναριές στη θέση “Κουφαλιάρους’”. Καθώς και οι γεωμορφολογικοί σχηματισμοί των υψηλών λόφων και το Σπήλαιο της Δαμάστας

Ιστορίες σχετικές με το Δαμάστα